Domy Wczasów Dziecięcych na Ziemi Kłodzkiej powstały w czasie największego ich rozwoju na terenie całej Polski tj. od 1949 do początków lat pięćdziesiątych. Mimo likwidacji znacznej części domów w latach pięćdziesiątych dwie placówki przetrwały do dnia dzisiejszego w Dusznikach Zdrój i w Bardzie Śląskim.
Dom Wczasów Dziecięcych(DWD) w Dusznikach Zdroju rozpoczął działalność w 1949. Jego powstanie związane było z powojenną historią Polski i masowymi przesiedleniami, zarówno ludności polskiej jak i niemieckiej. Po kapitulacji Hitlerowskich Niemiec, Dolny Śląsk znalazł się w granicach Polski Ludowej. Państwowy Urząd Repatriacyjny musiał zaludniać i zagospodarowywać „Ziemie Odzyskane”. ,,Sieroctwo dzieci było jednym ze skutków wojny. Utracony dom własny, zastępowały sierotom państwowe domy dziecka na Dolnym Śląsku”. Poniższe zdjęcie nr 1 przedstawia domy w których zamieszkali przesiedleńcy.
Zdjęcie nr 1 Źródło: Archiwum Domu Wczasów Dziecięcych, Kronika z 1958 – 1960 rok.
Propozycję wyjazdu do Dusznik dostali Bracia Zakonu Szkół Chrześcijańskich w Częstochowie. Prowadzili oni tam Dom Dziecka przy ulicy Krótkiej 28. Zła sytuacja placówki, groźba likwidacji skłoniła Braci do podjęcia decyzji o wyjeździe. ,,Tak więc dnia 30 lipca 1945 roku wyjechało z Częstochowy do Dusznik Zdroju sześciu Braci, pięćdziesięciu chłopców i kilka matek pomagających w drodze przy rozdziale żywności” .Bracia zostali przywitani przez ówczesnego burmistrza Zyzmera i ,, zostali przez owego burmistrza zaprowadzeni do najpiękniejszego zakątka zdrojowiska, gdzie miało powstać gniazdo ,, Orląt”.
Zdjęcie nr 2: Źródło: Archiwum Domu Wczasów Dziecięcych, Kronika z 1950-1960 rok.
Tutaj mieli Bracia ze swoimi wychowankami zamieszkać w willach służących dotąd dla bogatych kuracjuszy i wczasowiczów”.
Zdjęcie nr 2. Przedstawia budynek „Bałtyk” w 1950 roku. Liczba wychowanków wzrosła po kilku miesiącach do 130. Praca odbywała się w trzech grupach, każda miała do dyspozycji jedną willę. Wspólne posiłki i zajęcia szkolne odbywały się w czwartym budynku. Wychowankami Braci były dzieci w wieku od 6 do 16 lat, przybyłe z Częstochowy z Domu Dziecka Braci Szkolnych . Część wychowanków pochodziła z Domu Dziecka Sióstr Oblatek ,również z Częstochowy. Z czasem Bracia zaczęli przyjmować tzw. pensjonariuszy czyli dzieci i młodzież, która posiadała rodziców a u Braci się tylko uczyła.
,,Orlęta sposobiły się do życia czynnego, wychowywały się w duchu katolickim i polskim, kształciły się na ludzi prawdziwie kulturalnych”. W swojej pracy Bracia kładli nacisk na wszechstronny rozwój wychowanków, szkoła miała bardzo dobre oceny ze strony wizytujących ją urzędników, zarówno świeckich jak i duchowych. Gościem ,,Orląt” był ,,Siwiuteńki staruszek z poważną brodą. Cierpliwie nastawiał ucha by usłyszeć piękne deklamacje, śpiewy. Profesor Grabski przyjechał w towarzystwie innych urzędowych osób”. Dzięki jego wstawiennictwu w ministerstwie, zakład Orląt otrzymał duży przydział paczek. W zakładzie Braci uczył się i wychowywał Andrzej Drawicz, znany, nieżyjący już krytyk literacki, tłumacz literatury rosyjskiej, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wrocławskiego, redaktor TVP. Zdjęcie nr 3,przedstawia budynki „Wisła” i „Bałtyk” zamieszkiwane przez wychowanków.
Zdjęcie nr 3: Źródło: Archiwum Domu Wczasów Dziecięcych, Kronika z 1958-1960 rok.
W okresie kiedy nastąpiło połączenie PPR z PPS sytuacja dla Orląt zrobiła się zła. Gwiazdka 1948 roku była przyćmiona nakazem zamknięcia szkoły. „ 6marca 1949 roku zjawiło się niespodziewanie dwóch przedstawicieli państwowych z papierami i ogłosili natychmiastową likwidację zakładu oraz nakaz opuszczenia go przez Braci w ciągu pięciu dni”. Zakład Orląt przestał istnieć, choć część wychowanków, zupełnych sierot musiał pozostać pod ręką nowych pedagogów. Pozostał również świecki personel pomocniczy.
Zdjęcie nr 4: . Pomnik postawiony przez byłych wychowanków Państwowego Domu Wczasów Dziecięcych w czerwcu 2005 roku.
„W 1949 roku pierwszymi uczestnikami wczasów w Dusznikach były dzieci górników z Wałbrzycha”
W roku 1952 zmieniono nazwę z Domu Turnusowego na Państwowy Dom Wczasów Dziecięcych (PDWD).
Od 1.09. 1994 roku zmiana nazwy na Dom Wczasów Dziecięcych. ”. W 1949 roku pierwszym kierownikiem został Marian Czaja i pełnił tę funkcję do 1.01.1970 roku. Jego następcą został Józef Didyk, na następne dziewięć lat. Po nim stanowisko dyrektora PDWD objął mgr Jan Śmielak, kierował on placówką do 1995r. W 1995 roku w wyniku konkursu dyrektorem została Jolanta Kazimierczak a od września 2000 roku dyrektorem placówki była mgr Elżbieta Ziembińska do 2003 roku. Ostatni konkurs w 2003 wygrała ponownie Jolanta Kazimierczak i jest obecnym dyrektorem placówki.
„Domy wczasów dziecięcych okręgu wrocławskiego stanowiły około 30% tego typu placówek w kraju. Zlokalizowane były w dobrych warunkach klimatycznych i krajobrazowych na obszarze górskim i podgórskim.
W porozumieniu z władzami służby zdrowia dwa domy prowadziły profilowane turnusy zdrowotne (Duszniki Zdrój, Bardo Śląskie), dla dzieci z wadami postawy, niedoborem wagi i wzrostu oraz ze schorzeniami reumatycznymi i schorzeniami górnych dróg oddechowych ”.
Sytuacja taka trwała do wprowadzenia nowego podziału administracyjnego kraju 1975 roku. Zmienił się wówczas nadzór nad placówkami i zanikł ich profil. Od 1953 roku do końca lat 70-tych długość turnusu wynosiła 9 tygodni. W latach 80-tych turnusy skrócono do 24 dni. Zmiany polityczne w kraju w 1989 roku i następujące po nich zmiany gospodarcze stworzyły nowe warunki działalności i organizacji domów wczasów dziecięcych. Zmieniły się głównie zasady finansowania ,tzn. ośrodki otrzymują z Ministerstwa Oświaty subwencje, której wysokość zależy od ilości przebywających w placówkach dzieci. Nie ma również centralnego rozdzielnictwa miejsc, koszty pobytu dziecka na wczasach pokrywają rodzice. Tylko w nielicznych przypadkach wyjazd dziecka na wczasy jest formą pomocy społecznej, koszty pokrywają Centra Pomocy Rodzinie, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci i prywatni sponsorzy.
Od 01.01.1999 roku dusznicki Dom Wczasów Dziecięcych należy do powiatu kłodzkiego.
Otoczenie gór i Bliskość szlaków turystycznych, wyciągów narciarskich (Zieleniec, Podgórze ), parku zdrojowego, daje wspaniałe możliwości czynnego wypoczynku i rehabilitacji. Wszystkie obiekty znajdujące się w najbliższej okolicy DWD są wykorzystywane przez nauczycieli w trakcie każdego turnusu .Plan pracy jest tak ułożony, aby dzieci jak najwięcej zobaczyły w Dusznikach i skorzystały z uzdrowiskowej części Dusznik. Chodzenie po górach szlakami turystycznymi to stały element pracy DWD. Do placówki przyjmowane są dzieci i młodzież szkolna w wieku 7-16 lat. Dom wczasów przyjmuje zorganizowane grupy dzieci i uczestników indywidualnych.
